De kerk wordt reeds genoemd in de 14e eeuw. Gelderse troepen, dieBerkenwoude in brand hebben gestoken, zijn waarschijnlijk verantwoordelijk voor beschadigingen aan het gebouw.

Het huidige kerkgebouw bestaat sinds 1512 en is een rechthoekige zaalkerk. De kerk heeft, zoals vele andere kerken, een westtoren. Aan de hand van gevonden fundamenten is vastgesteld dat de oorspronkelijke kerk een recht gesloten koor heeft gekend.

De kapkonstruktie van de kerk bestaat voor het overgrote deel uit hout, afkomstig uit het begin van de 16e eeuw, terwijl sporen van de brand
geheel ontbreken. Het is de oudste kapkonstruktie van de
Krimpenerwaard, daterend van net na 1512. Ze bestaat uit eiken sporenparen met
haanhouten vanaf de traveeën, met als kenmerkende eigenschap het ontbreken van
een nokgording.
 

Restauratie

De toren werd gerestaureerd vóór de Tweede Wereldoorlog. In de daarop volgende jaren wordt de toestand van de kerk er niet beter op, als gevolg van het feit dat die restauratie niet goed werd uitgevoerd.

Het is daarom dat een tweede restauratie nodig wordt gevonden. Tussen 1972 en 1974 wordt deze uitgevoerd. De verzakte funderingen worden onderheid en voorzien van nieuwe funderingsbalken van gewapend beton. Scheef gezakt en gescheurd metselwerk wordt hersteld, evenals de verrotte kapdelen. Recentelijk werd het pleisterwerk aan de binnenzijde vernieuwd en werden de natuurstenen vloertegels, eerder in zand gelegd, nu herlegd op een nieuw aangebrachte ondervloer.

De kerk met haar consistorie en de pastorie is eigendom van de Nederlands Hervormde kerkgemeente terwijl de toren eigendom is van de burgerlijke gemeente Bergambacht. Het is thans een rijksmonument.
 

Geschiedenis

Ten tijde van de reformatie (ongeveer in 1570) ging het gebouw vanuit katholieke handen over naar de protestanten. In Berkenwoude werd in 1573 een predikant aangesteld, de eerste in de Krimpenerwaard.

De kerktoren dateert van 1720 of eerder. De thans aanwezige klokken hierin dragen het jaartal 1755.

In 1732 wordt aan de Staten van Holland door de kerkmeesters bericht dat door blikseminslag de toren in brand is geraakt. Hierbij wordt tevens gewezen op de noodzaak van een nieuwe luidklok. Rond 1850 wordt de technische staat van de kerk beoordeeld en er wordt van gesteld: "Deze was tot zo verre vervallen, dat er zonder gevaar de Godsdienst niet in geoefend konden worden". Een eerste restauratie wordt dan uitgevoerd in 1853, waarbij het schip vernieuwd wordt. Bij deze kerk wordt dan hergebruikt een deel van het onderste muurwerk en de kap. Het direct in het zicht zijnde gedeelte van de zuidgevel wordt met een steen beklampt. Aan de noordgevel wordt de oude steen hergebruikt.

Kerkhof

De oude begraafplaats naast de Nederlands Hervormde Kerk – het oude kerkhof – heeft een opknapbeurt gekregen. Oud groen is gesnoeid, nieuw groen is aangeplant en alle gedenkstenen zijn schoon gespoten. Daarnaast is er een nieuw muurtje gemetseld rond het speciale hoekje achterop de begraafplaats bij het knekelhuisje. Dit was een speciaal plekje voor de notabelen van ons dorp. Tenslotte is de hele begraafplaats voorzien van een nieuwe laag grit. Het pad naast de kerk is nu duidelijk afgescheiden van de graven en voorzien van nieuw grind. Het geheel ziet er nu zeer fraai uit.  

Gedenkplaten in de Nederlands Hervormde Kerk

Tot in de eerste helft van de 19de eeuw mocht er ook in de kerken begraven worden. Die mogelijkheid zorgde voor flink wat inkomsten voor de kerk, maar heeft ook een grote invloed gehad op het interieur. De kerkvloer moest immers open kunnen voor een ter aarde bestelling. Vast meubilair was daardoor niet mogelijk. Ter nagedachtenis aan de overledenen werden hardstenen gedenkplaten in de kerkvloer gelegd. In de Nederlands Hervormde Kerk van Berkenwoude liggen drie van dergelijke gedenkplaten uit de 17de eeuw. Na bijna 400 jaar zijn de inscripties nog opvallend goed te lezen.

Preekstoel

De preekstoel dateert uit 1686. De initialen van de schenker alsmede (en hierin is deze preekstoel uniek) de maker staan op de preekstoel vermeld. De preekstoel heeft voor toen moderne versieringen met festoenen. Het houtsnijwerk bevat motieven van een eekhoorn, een haan en twee maal een duif. In de twee voorste festoenen zijn ook wapenschilden-initialen aangebracht: "I.A.B. K.M.R." (Jacob Adryaensz. Backer zijnde een kerkmeester) en "W.D.K. K.M.R." (Willem Dirckz. Kock zijnde kerkmeester) . De boog aan het voorste toogpaneel heeft een rechthoekige cartouche met draperieën en de initialen A.V.S. (Adryaen van Steversloot). Het zeshoekig klankbord is versierd met kleine rechthoekige schildjes met festoenen. Op het voorste schildje staat "MR.M van t hof (kostervoorzanger, schoolmeester en doodgraver)". De trap is nog origineel, het deurtje is voorzien van een fraai koperen handvat. De in het ruggeschot aangebrachte initialen " J.B. jecit 1686" zijn die van de maker en het jaartal van vervaardiging.
 

Doophek

Het doophek heeft een onderstel van paneelwerk en gedraaide spijlen. Waarschijnlijk werd het gelijktijdig gemaakt met de preekstoel in 1686. Oorspronkelijk bevonden zich hier binnen de twee kerkeraadsbanken die nu tegen de wanden aan staan. De overige onderdelen, zoals de opengewerkte opzetstukken, dateren uit latere tijd.


 

Orgel

Het orgel is gebouwd in 1896 en is thans ook een rijksmonument. Het is gebouwd door Lambertus van Dam van de orgelmakerij met de firmanaam L. van Dam en zonen. Dit is de kleinzoon van de oprichter van dit bedrijf. Het orgel is klein en eenvoudig, maar wordt heden ten dagen door organisten met bewondering bespeeld.

Voor meer informatie: info@hervormdberkenwoude.nl
 

De klok van Berkenwoude

Het uurwerk
In 1755 namen Arij Brandt uit Hofwegen en Willem Gorisse uit Nieulandt uit Nieuwpoort de opdracht aan om een nieuw uurwerk voor de kerk van Berkenwoude te maken.
Een uurwerk met twee verguld koperen wijzerborden, het uurwerk van geel koper en de rest van goed Zweeds ijzer.
Aanvankelijk hield men nog wel de mogelijkheid open om aan de noordzijde een derde wijzerbord te maken. Dat is er echter nooit van gekomen.